Hoe maak je krachtige grafieken?
De drie beste tips van Koen Van den Eeckhout
Je experimenten zijn achter de rug. Je hebt een massa data die je wilt delen in een presentatie, publicatie of misschien zelfs in een infographic. Maar hoe boeiend je data ook zijn: een droge tabel of opsomming van cijfers blijft bij niemand hangen. Je hebt een heldere en aantrekkelijke grafiek nodig. Maar hoe begin je daar aan?
We vroegen raad aan specialist datavisualisatie en oprichter van Baryon, Koen Van den Eeckhout. Hier komen zijn drie belangrijkste tips.
Eerste tip: Denk aan je publiek!
Klinkt logisch, want als zij het niet begrijpen, heeft je grafiek geen enkel nut. Denk goed na over wie je grafiek zal bekijken.
Stel, je hebt onderzoek gedaan naar lichtgevende materialen. Je stelt je resultaten voor aan een publiek van studenten, maar de grafiek die je toont in je presentatie komt rechtstreeks uit je laatste publicatie:
Je begrijpt al snel dat dit niet zal werken. De grafiek is moeilijk leesbaar, bevat jargon, afkortingen en te veel tekst om op korte tijd te lezen. Zij is niet aangepast aan je doelpubliek.
Voordat je je grafiek maakt stel je jezelf best de volgende vragen:
- Wat weten ze al, en wat nog niet?
- Welke beslissing moeten ze nemen, en welke data laat je best zien om hen daarbij te helpen?
- Hoeveel tijd zullen ze spenderen om je grafiek te bekijken? Als je bijvoorbeeld je grafiek in een presentatie toont, moet de boodschap duidelijk zijn in de halve minuut dat ze zichtbaar is, en moet alles duidelijk leesbaar zijn – ook vanop de achterste rij!
Een betere versie van onze grafiek ziet er zo uit:
We hebben nu minder tekst en geen afkortingen of jargon meer. Zo is het ook voor ons publiek van studenten begrijpelijk. Bovendien kost het minder tijd om de grafiek te begrijpen, en is alles makkelijk leesbaar.
Tweede tip: Zorg voor een duidelijke boodschap
De boodschap die je wil meegeven met je grafiek moet helder en krachtig zijn.
Hieronder een grafiek die weliswaar mooi vormgegeven is, maar geen duidelijke boodschap heeft:
De grafiek toont ons wel de data, maar laat het denkwerk aan het publiek over. Als kijker weten we niet wat deze grafiek zo interessant of verrassend maakt.
Hier is dezelfde data, maar met een lichtjes aangepaste grafiek:
De boodschap is nu klaar en duidelijk: Amerikanen eten meer kip dan ooit tevoren!
Wat hebben we gewijzigd?
- De titel heeft een duidelijke boodschap. En dus niet zomaar een beschrijving van welke data je toont.
- Door slim kleur te gebruiken weet het publiek waar ze naar moeten kijken. De twee lijnen voor rundvlees en varkensvlees zijn grijs gemaakt, zodat ze wat meer naar de achtergrond verdwijnen, en de lijn voor kip krijgt een felle accentkleur.
Met deze twee kleine wijzigingen vertelt de grafiek plots een verhaal!
Tip 3: Beperk de ruis
De juiste signaal-ruisverhouding is belangrijk.
Wat bedoelen we met signaal? Dat is onze boodschap. Die willen we zo helder mogelijk maken.
En de ruis? Dat is alles wat in onze grafiek in de weg staat. Zie je iets in je grafiek dat je kan weglaten, zonder dat het de boodschap schaadt? Dat is dan ruis!
De volgende grafiek bevat veel ruis:
We kunnen makkelijk wat zaken weglaten, zoals de grijze achtergrondkleur, de rasterlijnen, de legende en zelfs de assen!
Dan krijg je dit:
Deze grafiek is nu duidelijker zonder al de ruis.
Ruis weghalen hoeft trouwens niet altijd te betekenen dat we elementen uit de grafiek weglaten. Soms kunnen we ook dingen toevoegen die het voor ons publiek net iets makkelijker maken om te begrijpen wat je wil zeggen.
Denk bijvoorbeeld aan de grafiek over de kipconsumptie in de VS, waar we een opvallende accentkleur toevoegden om de boodschap meer onder de aandacht te brengen.
En misschien is het je opgevallen dat we ook de titel hebben aangepast. Zo is de boodschap meteen duidelijk.
Stel jezelf dus de juiste vragen
Dus, om tot een krachtige grafiek te komen moet die:
- nuttig zijn voor je publiek,
- met een duidelijke boodschap,
- en weinig ruis.
Die drie principes zorgen ervoor dat de grafieken in je volgende presentatie, poster of artikel zullen inspireren en overtuigen!
Is het al die moeite waard?
Een goede grafiek maken kost tijd. Is het dan wel de moeite? Het antwoord is ‘ja!’. Want een grafiek helpt om complexe dingen beter te onthouden.
Hoe dat komt? Door het zogenaamde ‘dual coding’ principe: als we dezelfde informatie tegelijk als figuur en als tekst zien, worden verschillende delen van ons brein tegelijk gestimuleerd. Daardoor zijn de hersenen veel actiever, is het gemakkelijker om nieuwe dingen te leren, en ook om ze achteraf te onthouden.
Meer weten over krachtige grafieken?
Koen Van den Eeckhout publiceerde het boek Powerful Charts, vol met handige tips en praktische voorbeelden om je grafieken niet alleen juist, maar ook helder en aantrekkelijk te maken. Zo leer je hoe je het juiste soort grafiek kiest, welke kleuren je best gebruikt, en welke valkuilen je beter vermijdt.
Alle info over het boek vind je hier: https://www.borgerhoff-lamberigts.be/shop/boeken/powerful-charts (€35)