Goed om te weten als je zenuwachtig bent

Een vriendin van mij speelt hobo en af en toe gaan we naar een optreden kijken. Het klinkt telkens feilloos en indrukwekkend. Werkelijk niets op aan te merken.

Als we haar na afloop van het concert vertellen hoe goed we het vonden, geeft ze vaak de reactie ‘Mja, die en die noot heb ik toch gemist.’ Ze ziet als muzikant vooral de fouten, terwijl ik er werkelijk niets van merkte.

De anekdote legt een belangrijk inzicht bloot dat je ook kan gebruiken in presentaties: er is een groot verschil tussen wat jij als performer merkt en wat je publiek ervan meeneemt.

Daarom: drie dingen waar je jezelf aan kan optrekken in tijden van stress en plankenkoorts.

1. Het publiek merkt niet hoe zenuwachtig je bent

We doen de oefening soms tijdens onze performanceworkshop: iemand presenteert en moet nadien met een score op 10 aangeven hoe zenuwachtig hij/zij zich voelde. Mensen geven zichzelf dan vaak een 8 of 9 op 10.

Daarna vragen we hetzelfde aan het publiek. Zij geven dan doorgaans een score van 4 op 10. Een groot verschil.

Het toont aan dat je publiek zelden ziet hoe zenuwachtig je bent. Je moet je er dus geen zorgen over maken en het al helemaal niet uitspreken. Door ‘Pfoe, ik ben zenuwachtig’ te zeggen aan het begin van een presentatie, breek je jezelf onnodig af. Ze zien het toch niet.

Maar wat als het toch opvalt dat je zenuwachtig bent door een trillende stem of rode plekken in je hals? Ook dat is ok. Een publiek kijkt daardoor. Als je verhaal goed in elkaar zit en je het met passie brengt, geeft werkelijk niemand om zenuwachtigheid.

2. Het publiek weet niet als je iets vergeet te vertellen

Soms hebben sprekers stress omdat ze bang zijn dat ze iets vergeten te vertellen. Dat gebeurt typisch als je je tekst uitschrijft en van buiten leert. Plots ben je een zin verder en bedenk je dat je een zin oversloeg. Paniek!

Je voelt nu misschien de drang om terug te gaan in je betoog. Maar dat is niet altijd slim: je maakt jezelf extra zenuwachtig door terug te gaan scrollen door slides, mensen verliezen de rode draad van je verhaal en je valt snel uit de flow van je eigen presentatie.

Het gouden inzicht is dat mensen zelden beseffen dat je iets vergat te vertellen. Jij hebt de presentatie misschien wel helemaal uitgeschreven en tien keer geoefend, maar het publiek hoort het voor de eerste keer. Als er een zin uitvalt, kraait er doorgaans geen haan naar.

Soms vergeet je misschien essentiële informatie die er echt in moet, maar dat krijg je dan verderop vaak terug in het verhaal gestoken. Doorgaans doe ik een van de volgende dingen:

• Als ik tussenin of op het einde van de presentatie tijd laat voor vragen, verpak ik de essentiële info in een vraag die ik zelf beantwoord. Stel dat ik bijvoorbeeld vergat te vertellen hoe je een presentatie voor een gemengd publiek van experten en niet-experten, aanpakt. Dan wordt dat tijdens de vragenronde: ‘Een vraag die ik vaak krijg over dit onderwerp, is hoe je een presentatie voor een gemengd publiek juist aanpakt, …’.
• Als de presentatie langer duurt en er een pauze is, dan geef ik de info soms nog voor de start van het tweede deel mee: ‘Wat ik voor de pauze nog vergat te vertellen, is hoe je best omgaat met een presentatie voor een gemengd publiek…’.
• Soms kan je toch nog een klein stapje terug in je presentatie. Zorg gewoon dat de sprong niet te groot is. Wel: ‘Dat besluit het stukje over het publiek. Wat ik daar tot slot nog aan wil toevoegen, is hoe je omgaat met een gemengd publiek.’ Niet: ‘Dat besluit ons stuk over slides. Maar ik bedenk me net dat ik nog iets wilde toevoegen over hoe je omgaat met een gemengd publiek.’

Vaak is het echter niet nodig om vergeten info te vermelden. Vergelijk het met mijn vriendin die na afloop zegt dat ze veel fouten speelde. Zij oefende het stuk honderd keer. Zij weet welke noten er fout zaten. Ik heb werkelijk geen enkel idee. Ik zie of hoor enkel een goede performance.

3. Het publiek ziet je graag slagen

Tot slot nog een laatste tip die een wereld van verschil maakt: wijzig je perspectief over je publiek.

Je bekijkt je publiek misschien als iets ‘vijandig’. Als mensen die je slechte punten willen geven, die je beoordelen, een gemene tweet uitsturen over je presentatie of na afloop niet meer met jou aan de koffie willen gaan staan.

Het tegenovergestelde is waar: een publiek is doorgaans heel vergevingsgezind tegenover een foutje of zenuwen. Ze staan aan jouw kant en willen horen wat je te vertellen hebt.

Wijzig dus je perspectief van ‘vijandig publiek’ naar ‘vriendelijk publiek’. Het doet wonderen voor je zenuwen.

Meer weten over stress, zenuwen en performance?

Hoe kom je zelfzeker over, op het podium of voor de webcam, terwijl de stress door je lichaam giert? We hebben een performanceworkshop, speciaal voor mensen die een complex onderzoek of project moeten uitleggen. Je ontdekt onze praktische tips over lichaamstaal, stemgebruik en interactie. En we gaan er meteen mee aan de slag.