Wat Bruce Springsteen ons kan leren over het presenteren van onderzoek
Het is ongeveer halverwege de zomer en als vanouds kan je elke dag een festival bijwonen als je wil. Laten we daarom eens kijken naar een van de grootste presentatievormen op deze wereldbol: een stadionconcert. Je kan er verbazingwekkend veel van leren en direct toepassen op je eigen wetenschappelijke presentatie.
En wie is er beter dan Bruce Springsteen om ons iets over over stadionconcerten te vertellen? Laten we eerst eens kijken naar dit filmpje waar hij samen met zijn band ‘Free Nelson Mandela’ zingt tijdens een concert in Kaapstad, Zuid-Afrika. (doe maar, het is weer eens wat anders dan een TED-presentatie)
Wat leren we hier nu uit dat nuttig is voor je eigen wetenschappelijke presentatie?
1. Haal de narcist in jezelf naar boven
‘Vooraan op een podium staan, vraagt een zekere vorm van narcisme en dat is niet voor iedereen weggelegd.’ zegt Bruce Springsteen in de documentaire 20 feet from stardom, de film die dit jaar de Oscar won voor beste documentaire en dieper ingaat op het fenomeen van achtergrondzangeressen.
Je bent belangrijk tijdens je presentatie en dat vertrouwen mag je gerust uitstralen. Dat is geen schande.
Misschien zingen de achtergrondzangeressen beter dan de rockster, maar de rockster staat toch maar mooi vooraan. Hij of zij claimt de aandacht en is de belangrijkste persoon op het podium.
En op die manier ben jij tijdens je wetenschappelijke presentatie de rockster en zijn je slides de ondersteunende achtergrondzangeressen. Niet omgekeerd. Wees dus een beetje narcistisch en claim de aandacht
Maar onderzoekers vinden dat vaak lastig: ze ontbreken van nature het narcisme waar Bruce (ik mag Bruce zeggen) over spreekt. Zo spreken wetenschappers om te beginnen in de passieve wijs. Niet ‘ik heb onderzocht’, maar ‘er werd onderzocht.’ van narcisme en claimen is er dan weinig te bespeuren.
En dat snappen we wel: een doorbraak in onderzoek is zelden of nooit het werk van één persoon en iedereen moet krediet krijgen. Maar Bruce geeft tijdens zijn optreden ook voldoende krediet aan de E-Street Band en achtergrondzangeressen die hem begeleiden, maar er is nooit verwarring: Springsteen is de act.
2. Jij presenteert, niet je PowerPoint
Om het recht te hebben om vooraan op het podium te staan, moet je boven je begeleidingsband uitkomen. Jij moet meer indruk maken dan je PowerPoint. Het publiek zit immers in de zaal om jou te zien, niet je slides.
We staan in het stadion om Bruce Springsteen te zien, niet zijn begeleidingsband.
Toch verstoppen onderzoekers zich op het podium maar al te vaak achter (bijvoorbeeld) de leesstaander.
Soms kan het niet anders omdat de organisatie daar zijn enige microfoon heeft staan, maar als je de keuze hebt: negeer dan de leesstaander. Als jij je wegstopt, krijgt de PowerPoint in het midden van het podium een prominentere rol dan de presentator.
Ga in het midden vooraan op het podium staan en eis de aandacht op.
3. Wees enthousiast, toon wat passie
Tijdens het fragmentje bovenaan deze post, zie je het zeker. Als Springsteen begint te spelen zie je dat die man er plezier in heeft. Hij glimlacht de hele tijd door. Zo geeft hij het gevoel dat hij graag in het stadion staat en dat je een geweldig publiek bent. En dat plezier slaat over op het publiek.
Ook tijdens presentaties neemt het publiek de ingesteldheid van de spreker over. Een enthousiaste spreker zorgt voor een enthousiast publiek. Een timide, vervelende spreker moet dan ook niet verbaasd zijn als zijn publiek timide en verveeld reageert. Toon je tanden en glimlach.
4. Pas je aan je publiek aan
Toeval wil dat ik het concert van Bruce Springsteen in Zuid-Afrika bijwoonde. Mandela was nog niet lang overleden. En waar opent Springsteen zijn set mee? Met een knallend ‘Free Nelson Mandela’, het nummer dat wereldwijde faam verwierf toen Mandela nog in de gevangenis zat.
Natuurlijk ontploft het Zuid-Afrikaanse stadion. In één klap eten alle 60.000 mensen uit zijn hand. Gewoon omdat hij contact zoekt met het publiek en zegt: ik weet dat ik in Zuid-Afrika sta en niet in een of ander anoniem land waar ik toevallig moet optreden en kijk: ik heb zelfs nagedacht hoe ik mijn show speciaal voor jullie kan vormgegeven.
Zie je de parallellen met je eigen presentatie? Herbruik niet gewoon presentaties die je al drie keer ergens anders gaf. Zoek op een of andere manier contact met je publiek door een grap te maken over de stad waar het congres doorgaat, door te spreken over een conversatie die je daarnet had tijdens de receptie of een anekdote die toont dat je niet zomaar in een anonieme stad staat waar je per ongeluk terecht bent gekomen ‘omdat het moest’.
Zoek je innerlijke rockster
Zet dus de nieuwste cd van Bruce Springsteen op en zoek de innerlijke rockster in jezelf. Het publiek is gekomen om jou te zien en jou alleen.
De achtergrondslides zijn daarbij zeker een hulp, maar meestal zijn ze juist dat: achtergrond. Ze versterken je presentatie en maken die (zin)voller en dieper. Een onderzoeker kan moeilijk zonder zijn slides en dat begrijpen we. Maar laat ze staan waar ze moeten staan: achteraan, ongeveer 20 voet bij je vandaan.
PS: de stadiontruck die je beter niet gebruikt
Overigens is er een stadiontruck die onderzoekers maar al te vaak toepassen. Jammer genoeg is met je rug naar het publiek staan een pose die niet werkt tijdens een presentatie. Geef toe dat Bruce daar beter mee weggeraakt dan jij.
Sorry, maar iemand moet het zeggen…