Presenteren in je ondergoed: een interview met muggenexpert Bart Knols.
Hoe trek je de aandacht van je publiek? Tijdens de research voor een EOS-artikel over malaria viel mijn oog op Bart Knols, Nederlands muggenexpert. Hij wist zeker mijn aandacht te trekken met zijn opening.
Sterker nog.
Het zette me er toe aan om de presentatie op Facebook, Twitter en LinkedIn te gooien, vergezeld van de boodschap ‘Beste opening ooit’.
Maar de meningen van mijn sociale media zijn blijkbaar verdeeld.
“Vind je het niet een beetje kinderachtig zo? Kunnen we mensen echt enkel engageren voor een wetenschappelijk praatje als we eerst een toneelstukje opvoeren?” antwoordde een bevriende dokter/Arts zonder Grens. De reactie werd geliked door een onderzoeker aan een Europees onderzoekslabo.
Een terechte vraag en in plaats van ze zelf te beantwoorden, nam ik de telefoon (kijk eens aan: je kan ook bellen met die smartphone) en belde ik Bart Knols op om hem te vragen wat hij er van dacht.
Bart Knols is medisch entomoloog en hij specialiseert zich in malaria. Hij won onder andere de prestigieuze Ig Nobelprijs voor zijn grappig-maar-serieus onderzoek dat aantoonde dat Limburgse kaas malariamuggen aantrekt omdat die zo naar stinkvoeten ruikt.
Kijk vooral eerst zelf even de presentatie en vorm jezelf een mening. Over de opening, en bij uitbreiding over de hele presentatie van tien minuten.
Goed, na het kijken van het filmpje zijn de meningen waarschijnlijk verdeeld.
Bart, heb je eigenlijk veel reacties gekregen op je presentatie?
Ja. En ze waren allemaal positief. Nu, ik moet toegeven: het idee om mijn verhaal te starten in een bed kwam van mijn vrouw. Ik oefende de presentatie in onze huiskamer en ze merkte op dat het niet werkte. In de originele versie stond ik recht en sloeg een mug plat op mijn voorhoofd. Ze zei: ‘Waarom doe je dat niet vanuit een bed? Dat is de plek waar je muggen plat slaat.’
Ik belde de organisator van het event en die was meteen enthousiast.
Van het ene kwam het andere. Ik kon natuurlijk niet met kostuum en das in een bed gaan liggen. Dus voor ik het goed en wel besefte, stond ik in mijn onderbroek op het podium.
Nu kom ik op congressen waar mensen me aanspreken: “Hé, jij bent die van dat verhaal in zijn onderbroek.”
Is dat wel wenselijk? Om herkend te worden als ‘die in die onderbroek?’
Je differentieert je enorm van de andere sprekers en je hebt je publiek mee. Op een goede manier.
Ik kom net van een driedaags congres in Genève. De ene helft van het publiek slaapt en de andere helft tokkelt op zijn laptop. Nu vraag ik je: waarom vlieg je dan helemaal naar Genève en betaal je het inschrijvingsgeld? Wat een verspilling.
Het is dus belangrijk dat je de mensen wegrukt van hun slaap of laptop en dat kan enkel door je te differentiëren van de tientallen andere sprekers.
Goed. Het grijpt de aandacht. Maar draagt het ook iets bij aan je verhaal of je onderzoek?
Als je presenteert, is de belangrijkste vraag: wat wil je dat blijft hangen bij je publiek en wat niet?
Ik kan hier en nu verschillende TED-presentaties laten zien die me tot het einde van mijn leven zullen bijblijven door hun opvallende vorm. Daardoor zal ik de inhoud ook nooit vergeten. Kijk naar het TED verhaal van Jane Goodall waarin ze de roep van chimpanzees nabootst. Geweldig gewoon en enorm beklijvend.
Natuurlijk draagt het op die manier iets bij aan mijn onderzoek.
Toch zijn veel onderzoekers bang dat de vorm zal primeren op de inhoud en er afbreuk aan zal doen.
Ik snap de angst, maar op het moment dat je geen vorm hebt, heb je ook geen inhoud.
Je wil toch dat de hele wereld je onderzoek begrijpt en er iets mee doet? Wetenschappers zijn er vaak trots op dat ze saai presenteren en lijken er blij mee te zijn dat ze slechte slides maken. ‘Wetenschap moet ingewikkeld zijn.’ Dat idee klopt niet.
Er zijn tientallen – zo niet honderden – boeken over presenteren die je gemakkelijk kunnen helpen om je onderzoekspresentatie te verbeteren, maar onderzoekers zijn vaak te tegendraads om daar over bij te leren. Ze denken dat ze het zonder ook wel kunnen.
De realiteit is echter dat we al honderden jaren op dezelfde manier presenteren. De technologie is er op vooruit gegaan, maar we maken nog steeds slides alsof het handboeken zijn. Wetenschappers moeten ook mee evolueren.
En met die conclusie sluiten we het gesprek af. Bedankt Bart!
Afsluitende noot van Toon
De boodschap die je vooral moet meenemen, is dat het echt niet erg is als je af en toe eens wat origineler uit de hoek komt.
Moet je daarom in je onderbroek een toneelstuk opvoeren? Nee, natuurlijk niet. Denk na over hoe je je onderzoek beter en origineler kan presenteren. Kan je iets laten zien? Iets voordoen? Een experiment herhalen? Je publiek betrekken door van hen een proefkonijn te maken? Iets te illustreren aan de hand van iets wat je kan meenemen?
Je collega’s zullen je er heus niet voor veroordelen en het resultaat zal altijd positiever zijn.
En is Bart Knols zijn presentatie echt ‘de beste opening ooit?’, zoals ik zei op mijn sociale media? Daar valt over te discussiëren, maar TED plaatste zijn praatje toch maar mooi in de Top-10 van de tien verrassendste TED-talks ooit.
En dat is ook heel wat.
Leer meer over Bart Knols en zijn werk op www.bartknols.com
Copyright openingsfoto: TED