Wetenschap is saai

‘Wetenschap is saai’, zegt biologe en wetenschapscommunicator Sally Le Page in haar YouTube-video. Want als wetenschapper breng je de meeste tijd door met repetitieve handelingen, zoals petrischaaltjes nummeren van 1 tot 120.

Het duurt slechts twee en een halve seconde per schaaltje, maar als je er zo een paar duizend moet doen, ben je tijdens je PhD al snel uren bezig, enkel met het nummeren van schaaltjes.

Is dat een probleem? Nee, zolang je er zelf voldoening uit haalt als wetenschapper. Maar het wordt wel een probleem als je erover moet vertellen aan een publiek. Want praten over iets dat saai is, is meestal … saai.

Hoe slaagt Sally Le Page er dan toch in om meer dan negentienduizend kijkers te lokken met haar video? En hoe kan jij de aandacht van jouw publiek trekken wanneer jouw thema even saai is als dat van Sally?

‘Het mag toch saai zijn!?’

‘Het mag toch saai zijn!?’ hoor ik wetenschappers regelmatig zeggen, vanuit het idee dat een publiek zich best wel mag inspannen.

Jij kunt wel vinden dat ze zich moeten inspannen, maar wat als ze het niet doen? Dan verlies je jouw kans om impact te hebben met jouw boodschap.

Als presentator is het daarom jouw taak om je boodschap op een interessante manier over te brengen. En natuurlijk hangt veel af van je publiek. Want wat voor de ene een lekkernij is, spuugt de andere uit. Jij zult dus moeten inspelen op datgene waar het publiek een belang bij heeft of waar het iets voor voelt.

Hoe maak je het dan wél boeiend?

Dit zijn de drie ingrediënten die je nodig hebt: een wow-factor, relevantie en structuur.

1. Wow-factor

Je moet het publiek weten te boeien. Verras, doe iets onverwachts, stel vragen en betrek ze. Vertel een verhaal waarvan het publiek wil weten hoe het afloopt, zodat je toeschouwers tot het einde blijven luisteren.

Welke wow-factor gebruikt Sally Le Page? Ze brengt een boodschap over die je niet verwacht. Als een wetenschapper zegt dat wetenschap saai is, dan wil je er meer over weten. Een beetje provoceren werkt!

Wist je dat er zoiets bestaat als universele wow-factoren? Dat zijn dingen die bij zowat elk publiek werken. Kun je bijvoorbeeld jouw thema linken aan een bekend personage zoals Donald Trump, of aan een merk, zoals Facebook, Ikea of Netflix?

Klinkt dit te onwetenschappelijk? Bio-ingenieur Sarah Vanbesien (UGent) wist de aandacht te trekken met haar onderzoek naar een biologische ‘datingapp’ die de juiste bij met de juiste bloem matcht. Of kortweg ‘Tinder voor bijen’. Blijft hangen, toch? De kans is groot dat je publiek er ’s avonds over spreekt aan tafel. Dát bedoel ik met een wow-factor.

2. Relevantie

Natuurlijk begrijp ik dat je liever niet overdrijft met wow-factoren, omdat het al snel lijkt op een show. In het ideale scenario heb je zelfs helemaal geen wow-factor nodig, wanneer je verhaal dermate relevant is. Daarmee bedoel ik dat je tegemoet komt aan een behoefte van het publiek.

Heb je bijvoorbeeld een manier gevonden om het fileprobleem te bestrijden, of een tool ontwikkeld waarmee je razendsnel prachtige slides kunt maken? Dan zal het publiek wél aandachtig zijn.

Maar vaak zal je iets moeten presenteren waarvan het publiek niet meteen wakker ligt. Zoals het verhaal van de bijen. Leuk gevonden, die link met Tinder, maar who cares? Tenzij we te horen krijgen dat zonder bestuiving door bijen de hele voedselketen kan instorten. En misschien heeft Sarah ook wel een tip over de meest geschikte bloemen voor je tuin of balkon.

Dus in plaats van in je presentatie enkel te praten over de dingen die jij belangrijk vindt, focus je op datgene wat voor je publiek van belang kan zijn.

Hoe maakt Sally Le Page haar video relevant? Door een realiteit te tonen die meestal onzichtbaar is. Ze beschrijft hoe wetenschappers als rocksterren worden voorgesteld, terwijl de dagelijkse praktijk er heel anders uitziet. Door iets te benoemen wat veel wetenschappers herkennen, speelt ze in op een behoefte van haar publiek.

3. Structuur

Gebruik je een of meerdere wow-factoren en speel je in op een behoefte van je publiek? Goed zo, maar de volgende stap is nu om het geheel te ordenen en te zorgen voor een sterke opbouw. Want als je alles op een hoopje gooit, zal je misschien wel de aandacht trekken, maar weet het publiek op het einde van je presentatie nog niet wat precies je boodschap is.

In ons boek beschrijven we in detail hoe je een heldere structuur voor je presentatie uitwerkt, waarbij je vertrekt vanuit een bepaald probleem of een behoefte, waarvoor je een oplossing zoekt. Vergeet op het einde niet af te sluiten met de herhaling van je hoofdboodschap.

Op het vlak van structuur scoort Sally Le Page minder goed, omdat er weinig verhaallijn in haar video zit. Zo mis ik op het einde een afsluitende boodschap. Het is ook jammer dat de video pas echt start na 1 minuut, omdat we in het begin enkel een reclameboodschap krijgen.

Is jouw thema saai?

Vrees je dat jouw onderzoek of project saai is? Het goede nieuws: saaie thema’s bestaan niet. Om het even welk thema kan je boeiend presenteren, door een wow-factor te gebruiken, in te spelen op de behoefte van je publiek en door je verhaal goed te structureren.

Dus vertel in je volgende presentatie gerust hoe saai jouw onderzoek of project wel is, maar doe het op een leuke manier.

___

Photo ‘science’ by Louis Reed on Unsplash

Photo ‘bee’ by Boris Smokrovic on Unsplash