‘Ik voelde me bijna als een rockster’

De impact van Antonella Fioravanti’s legendarische presentatie

Kan een verbluffende presentatie jouw leven veranderen? Zeker weten! In 2018 stelde moleculair biologe Antonella Fioravanti haar onderzoek voor aan een publiek van 1000 personen op het jaarlijkse VIB Seminar. Ze won er de publieksprijs mee. Later volgden vele andere prijzen, zoals de Eos Pipet 2020. Maar wat maakte haar presentatie zo merkwaardig? En wat is het geheim van haar succes? We vroegen het aan Antonella.

Ik ontmoette Antonella Fioravanti voor het eerst in 2018, toen ik uitgenodigd werd om acht onderzoekers voor te bereiden op hun presentaties in TED-stijl op het VIB Seminar. Een van hen was Antonella. In haar onderzoek aan het VIB-VUB Centrum voor Structurele Biologie bestudeert ze de antrax- of miltvuurbacterie. Misschien niet het meest aantrekkelijke onderwerp, maar tijdens de training vonden we een prikkelende manier om haar onderzoek voor te stellen aan het grote publiek.

Twee jaar later, tijdens de training van een nieuwe groep onderzoekers voor het VIB Seminar, begonnen de deelnemers opnieuw over Antonella’s presentatie te praten. Ik vroeg me dan ook af: ‘Hoe konden ze zich de details herinneren van een presentatie van twee jaar geleden?’

Ik besloot om Antonella op te zoeken en haar te vragen naar haar presentatie uit 2018, de impact ervan op haar verdere carrière en het advies dat ze kan geven aan andere onderzoekers.

Mensen herinneren zich nog steeds jouw presentatie tijdens het VIB Seminar in 2018. Hoe kreeg je dat voor elkaar?

Antonella: “Er waren 1000 personen. Het was mijn grootste publiek ooit. Ik begon mijn presentatie met het publiek te begroeten, toen plots een van de andere onderzoekers het podium opkwam. ‘Sorry voor het storen, maar deze brief kwam juist voor jou toe’, zei hij. Een paar seconden later hield ik de brief in mijn handen. Toen ik hem opende, vloog er ineens een wolk van wit poeder in het rond en begon ik te hoesten.

‘Het was maar bloem’, zei ik, ‘maar stel je voor dat het een echte antraxaanval geweest was. Wat zou er gebeurd zijn met mij, mijn baby en jullie allen in deze zaal?’. Ik was inderdaad zwanger op dat moment. ‘Ondanks de behandeling met antibiotica, zou 45% van de blootgestelde personen sterven.’ Ik legde vervolgens uit wat de ziekte is, wat we eraan kunnen doen en waarover mijn onderzoek gaat.”

Wat gebeurde er daarna?

“Het publiek beoordeelde elke presentatie en op het einde van het evenement werd de winnaar bekendgemaakt. Ik was verrast toen ik mijn naam hoorde als winnaar van de wedstrijd. Ik dacht dat er maar een paar mensen op mij gestemd hadden.”

“Het mooie was dat mensen ongeremd hun verhalen met mij deelden.”

Jouw presentatie was deel van een tweedaagse conferentie. Zag je een onmiddellijke impact?

“Het was ongelofelijk! Iedereen, van doctoraatsonderzoekers tot professoren, kwam langs om met mij te praten. Elke persoon die ik ontmoette, wilde iets vertellen. Ik voelde me bijna als een rockster. Het mooie was dat mensen ongeremd hun verhalen met mij deelden. Dit ging zo door tijdens de tweede dag van de conferentie. Zelfs de algemeen directeur van het VIB kwam naar me toe.”

Bleef de impact ook na de conferentie duren?

“Sinds dat moment en wanneer de gelegenheid zich doordoet, nodigen ze mij uit om over mijn onderzoek te praten. En toen mijn onderzoeksresultaten gepubliceerd werden, was er zoveel meer weerklank omdat mensen zich mijn presentatie van op het VIB Seminar herinnerden.”

“Wetenschappers zijn in het algemeen geen geweldige sprekers. Het is een verademing als je in staat bent om op een andere manier te presenteren, waardoor je ook gemakkelijker de aandacht van het publiek grijpt.”

Waar heb je geleerd om op zo’n duidelijke en overtuigende manier te presenteren?

“Het idee van de antraxaanval kwam uit een brainstormsessie met mijn leidinggevende. Maar het was zeker dankzij het werk dat we tijdens de training van The Floor is Yours deden, dat ik gedreven werd om een sterke aandachtstrekker te zoeken. Ik leerde ook veel van Jean-Luc Doumont. Ik was altijd al een redelijke spreker, maar mijn slides waren vaak te druk. En net zoals elke andere wetenschapper wou ik te veel data tonen, zelfs wanneer mensen duidelijk verzadigd waren. Ik leerde ook om mijn presentatie beter te structureren. Wetenschappers zijn in het algemeen geen geweldige sprekers. Het is een verademing als je in staat bent om op een andere manier te presenteren, waardoor je ook gemakkelijker de aandacht van het publiek grijpt.”

Ging je verder met het presenteren van jouw onderzoek?

“Ja, zeker. En ik won niet alleen die wedstrijd, maar ook vele andere. Ik reis naar conferenties over de hele wereld. Ik gebruik niet altijd de wow-factor van de poederbrief, maar ik zorg er wel altijd voor dat ik mijn publiek betrek met een aandachtstrekker, afhankelijk van wie er voor me zit. Ik betrek hen eerst, zodat ze de hoofdrolspelers van mijn verhaal worden. Vervolgens leg ik het probleem uit en vraag ik hen om zich de mogelijke gevolgen voor te stellen. Op deze manier begrijpen mensen het probleem meteen en zijn ze vaak aandachtiger voor de presentatie.”

Je speelde vroeger theater. In welke mate kan theater nuttig zijn voor wetenschappers?

“Ik speelde 15 jaar theater. Dit hielp me om mijn stem optimaal te leren gebruiken en om vol vertrouwen op een podium te staan. En om niet beschaamd te zijn om mijn publiek te betrekken en hen in de ogen te kijken. Dit pas ik ook toe tijdens het lesgeven. Theater voor iedereen, zou ik zeggen. Het zou verplicht moeten zijn op school.”

Zou je graag leren presenteren zoals Antonella?